İşitme kaybı yalnızca çevresel sesleri duymakta zorlanmakla sınırlı değildir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, özellikle yaşla birlikte gelişen işitme kaybının, demans (bunama) riskini artırabileceğini açıkça ortaya koymaktadır. Bu nedenle işitme sağlığı, sadece iletişim değil, bilişsel sağlığın korunması açısından da büyük önem taşır.
Demans, zihinsel işlevlerde (hafıza, dikkat, dil, muhakeme gibi) ilerleyici kayıplarla seyreden nörolojik bir durumdur. En bilinen türü Alzheimer hastalığıdır, ancak demans farklı tiplerle ortaya çıkabilir. Risk faktörleri arasında yaşlanma, genetik, damar hastalıkları ve çevresel etkenler yer alır.
Son 10 yılda yapılan çok sayıda araştırma, işitme kaybı ile demans arasında güçlü bir ilişki olduğunu göstermiştir.
Johns Hopkins Üniversitesi’nin 2011 tarihli uzun vadeli çalışmasına göre, orta derecede işitme kaybı olan bireylerde demans riski %200 (3 kat) artmaktadır.
İleri düzey işitme kaybı olanlarda bu oran %500’e (5 kat) kadar çıkabilmektedir.
2020’de Lancet Komisyonu tarafından yayımlanan çalışmaya göre, işitme kaybı, önlenebilir demans risk faktörleri arasında en güçlü olanıdır.
Kişi duymakta zorlandıkça, konuşmaları anlayabilmek için daha fazla zihinsel çaba sarf eder. Bu da hafıza ve dikkat gibi bilişsel kaynakları tüketir.
İşitme kaybı yaşayan bireyler sosyal ortamlardan çekilmeye başlar. Bu izolasyon, beyindeki bilişsel faaliyetleri azaltır ve zamanla zihinsel gerilemeye yol açar.
İşitme azaldığında, sesleri işleyen beyin bölgelerinde (özellikle temporal lob) aktivite azalması gözlenir. Bu da beyin hacminin küçülmesine katkıda bulunabilir.
İyi haber şu ki, işitme kaybı erken fark edildiğinde ve uygun şekilde desteklendiğinde, bu bilişsel gerileme riski önemli ölçüde azaltılabilir. Yapılan araştırmalar, işitme cihazı kullanan bireylerde:
Bilişsel gerileme sürecinin yavaşladığı,
Sosyal etkileşimlerin yeniden kurulduğu,
Depresyon ve zihinsel yorgunluk oranlarının düştüğü görülmüştür.
Sonuç:
İşitme kaybı sessizce ilerler, ama zihinsel sağlığı da sessizce tüketebilir.
Rutin işitme kontrolleri ile erken teşhis, yalnızca işitme değil bilişsel fonksiyonlarınızı da korumanın anahtarıdır.